Tvrđava Kosmač

Tvrđava se nalazi na brdu Kosmač, u blizini sela Brajići na putu Budva-Cetinje, na nadmorskoj visini preko 800 metara. Izgrađen je od fino obrađenog krečnjaka dopremljenog iz lokalnih kamenoloma. Fortifikacija je izgrađena u pravcu sjever-jug i sastoji se od simetrične zgrade s dva krila koja se sastaju sa središnjim polukružnim dijelom pod uglom od 20 stepeni. Kraj svakog krila ima polukružni nastavak okrenut prema istoku pod pravim uglom prema glavnoj liniji krila. Ovakva forma tvrđave omogućavala je vojnicima pregled okruženja u osam smjerova, s pravougaonim prozorima i velikim lučnim otvorima okrenutim prema zaleđu. Središnji polukružni toranj okrenut je prema zapadu i prema moru.

Tvrđava je sada u ruševnom stanju, a nebriga i devastacija se i dalje nastavljaju.

Tvrđava Kosmač je imala tri sprata, ali najviši sprat je urušen zajedno sa krovom. Unutrašnji zidovi, podovi i centralno stepenište su, takođe, urušeni. Iako su ostaci glavnog stepeništa i dalje vidljivi, do gornjeg se nivoa ne može doći.

Unutrašnjost tvrđave prekrivena je velikim količinama razrušenih zidova, što potpuno zaklanja izvorni nivo poda prizemlja. Razmjere urušenosti su toliko velike da se ne zna kako je unutrašnjost prvobitno bila organizovana. U unutrašnjosti zasvođene tavanice postoje velike rupe. Tvrđava je bila izložena pljačkanju i odnošenju u potrazi za fino obrađenim kvadratnim blokovima od sivog krečnjaka koji su bili korišteni za oblaganje vanjskih zidova tvrđave.