Digitalizacija kulturno-istorijskih spomenika Crne Gore i implementacija savremenih metodologija kao što je 3D skeniranje i fotogrametrija u procesu digitalne prezervacije, prezentacije i promocije nepokretnih kulturno-istorijskih spomenika Crne Gore mogu značajno doprinijeti održivom razvoju Crne Gore. Kreiranje realističnih 3D modela kulturno-istorijskih spomenika može poslužiti za efikasan monitoring spomenika kulture i ispitivanje njihove statičke stabilnosti i rezilientnosti. Prilikom restauracije ili rekonstrukcije spomenika kulture, 3D model može poslužiti kao podloga na osnovu koje će se raditi projekat restauracije ili rekonstrukcije.

Monitoring kulturno-istorijskih spomenika

Kulturno-istorijski spomenici su pod konstantnim pritiskom vremena i spoljašnjih uticaja pa je za njihovno očuvanje potrebno vršiti konstantan monitoring. 3D skeniranje u kombinaciji sa fotogrametrijom nudi veoma efikasan način monitoringa jer time dobijamo precizan 3D model trenutnog stanja na kojem se mogu primijetiti i najmanje promjene. Ovo omogućava rano sagledavanje najsitnijih pukotina na osnovu kojih se mogu donijeti pravovremene odluke. Monitoring je ključan za kulturno-istorijske spomenike koje su od izuzetne važnosti za održiv razvoj turizma. 

Ispitivanje statičke stabilnosti i rezilientnosti

Na osnovu milimetarski preciznih 3D modela kulturno-istorijskih spomenika mogu se izmjeriti najsitnije deformacije i pomjeranja. Takođe se mogu vidjeti sve promjene u teksturi i strukturi materijala od kojih je sagrađen spomenik. Na osnovu ovih informacija se može odraditi detaljna analiza statičke stabilnost i ocijeniti stepen rezilijentnosti objekta tj. stepen njegove otpornosti na izuzetne pojave kao što su zemljotres, poplave, oluje itd. 

3D skeniranje za potrebe restauracije i rekonstrukcije kulturno-istorijskih spomenika

Kada se radi proces restauracije ili rekonstrukcije kulturno-istorijskih spomenika uglavnom je potrebna velika ekspertiza jer su ti poslovi veoma specifični i mora im se pristupiti sa posebnom pažnjom. Svaka rekonstrukcija je zahtjevna ali rekonstrukcije kulturno-istorijskih spomenika imaju dodatnu težinu zbog njihovog značaja.

Da bi se pristupilo prvom koraku rekonstrukcije, projektovanju, potrebno je prikupitu sve informacije o trenutnom stanju kulturno-istorijskog spomenika. Potrebno je ustanoviti sve defekte, pomjeranja i mjere. Sakupljane ovih informacija korišćenjem fotografija, metra i ostalih uređaja može biti veoma sporo, neefikasno i neprecizno, a postoji i velika vjerovatnoća greške.

3D skeniranje ubrzava ovaj proces dajući metrički precizan model koji služi projektantima i kasnije izvođačima kao polazna tačka za njihove procese. Na ovaj način se štedi vrijeme, postiže veća efikasnost i podiže kvalitet projektovanja i izvođenja radova na rekonstrukciji kulturno-istorijskih spomenika. 

Projekat 3D VIRTUAL HERITAGE ima za cilj digitalizaciju kulturno-istorijskih spomenika Crne Gore i njihovu promociju putem online platforme. Projekat je kofinansiran od strane EU i Vlade Crne Gore u okviru SOPEES programa.